Nguy cơ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt từ công nghệ mới nổi và trí tuệ nhân tạo (AI)
Trong những năm gần đây, sự phát triển vượt bậc của công nghệ mới nổi, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), đã mở ra nhiều cơ hội cải thiện đời sống con người, từ y tế, giáo dục đến sản xuất. Tuy nhiên, cùng với những lợi ích to lớn, các công nghệ này cũng đặt ra những mối đe dọa nghiêm trọng, trong đó có nguy cơ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt (WMD – Weapons of Mass Destruction). Sự kết hợp giữa AI và các tiến bộ khoa học khác có thể vô tình hoặc cố ý tạo điều kiện cho việc chế tạo, triển khai và sử dụng WMD với quy mô và tốc độ chưa từng thấy.
Một trong những mối lo ngại lớn nhất là khả năng AI hỗ trợ phát triển vũ khí sinh học hoặc hóa học. Với khả năng xử lý dữ liệu khổng lồ và dự đoán chính xác, AI có thể được sử dụng để thiết kế các loại virus hoặc chất độc mới, vượt xa những gì con người từng tạo ra bằng phương pháp truyền thống. Ví dụ, một hệ thống AI đủ mạnh có thể phân tích cấu trúc phân tử, mô phỏng phản ứng hóa học và tối ưu hóa các hợp chất gây chết người, giảm đáng kể thời gian và chi phí nghiên cứu. Điều đáng sợ hơn là công nghệ này không còn giới hạn trong tay các quốc gia lớn mà có thể rơi vào tay các tổ chức phi nhà nước hoặc cá nhân có ý định xấu, nhờ sự phổ biến của các công cụ mã nguồn mở và dữ liệu công khai.
Bên cạnh đó, các hệ thống vũ khí tự động tích hợp AI, thường được gọi là “robot sát thủ”, cũng đang trở thành hiện thực. Những hệ thống này có thể tự xác định mục tiêu và tấn công mà không cần sự can thiệp của con người, làm tăng nguy cơ leo thang xung đột ngoài tầm kiểm soát. Khi được kết hợp với vũ khí hạt nhân hoặc các công nghệ hủy diệt khác, chúng có thể dẫn đến những cuộc chiến tranh chớp nhoáng, nơi quyết định được đưa ra trong tích tắc mà không có sự suy xét của lý trí hay đạo đức. Một số chuyên gia lo ngại rằng nếu các quốc gia chạy đua phát triển các hệ thống như vậy, hậu quả có thể là sự mất ổn định toàn cầu, tương tự hoặc vượt xa cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân trong Chiến tranh Lạnh.
Công nghệ mới nổi như in 3D hoặc công nghệ nano cũng góp phần làm trầm trọng thêm vấn đề. Chẳng hạn, in 3D có thể cho phép sản xuất các bộ phận vũ khí ngay tại chỗ, trong khi công nghệ nano có thể tạo ra các hạt siêu nhỏ mang chất độc hoặc phóng xạ, dễ dàng phát tán mà không bị phát hiện. Khi được hỗ trợ bởi AI, những công nghệ này không chỉ tăng hiệu quả mà còn giảm các rào cản kỹ thuật, khiến việc chế tạo WMD trở nên dễ tiếp cận hơn bao giờ hết.
Để đối phó với nguy cơ này, nhiều nhà khoa học và nhà hoạch định chính sách kêu gọi thiết lập các quy định quốc tế nghiêm ngặt về việc sử dụng AI và công nghệ mới trong quân sự. Tuy nhiên, thách thức nằm ở sự thiếu đồng thuận toàn cầu và tốc độ phát triển công nghệ vượt xa khả năng kiểm soát của các cơ quan quản lý. Nếu không có biện pháp kịp thời, sự phổ biến của WMD dưới bàn tay AI có thể trở thành mối đe dọa hiện hữu, đe dọa sự tồn vong của nhân loại.
Tào Thuận – TT81
