Phát biểu của Tổng giám đốc IAEA trước Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc về tình hình Iran

Ngày 22/6/2025, Ông Grossi – Tổng Giám đốc IAEA đã có phát biểu trực tuyến tại Cuộc họp Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc về tình hình Iran, sau đây là bản dịch toàn văn bài phát biểu.

Cơ chế không phổ biến vũ khí hạt nhân đã củng cố an ninh quốc tế trong hơn nửa thế kỷ đang bị đe dọa.

Các sự kiện kịch tính ở Iran thậm chí còn trở nên nghiêm trọng hơn với các cuộc công kích đêm qua và khả năng mở rộng xung đột.

Chúng ta có một cánh cửa để quay trở lại đối thoại và ngoại giao. Nếu cánh cửa đó đóng lại, bạo lực và sự tàn phá có thể đạt đến mức không thể tưởng tượng được và cơ chế không phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu như chúng ta biết có thể bị phá vỡ và sụp đổ.

Iran, Israel, Trung Đông, cần hòa bình và có một con đường ngoại giao.

Chúng ta phải quay trở lại bàn đàm phán và cho phép các thanh sát viên IAEA, những người bảo vệ NPT, quay trở lại các cơ sở hạt nhân của Iran và tính toán các kho dự trữ uranium, bao gồm quan trọng nhất là 400kg được làm giàu đến 60%.

Bất kỳ thỏa thuận hay dàn xếp nào cũng sẽ có điều kiện tiên quyết là thiết lập các sự kiện trên thực địa. Điều này chỉ có thể được thực hiện thông qua các cuộc thanh sát của IAEA.

Các thanh sát viên của IAEA đang ở Iran, và họ phải làm công việc của mình. Điều này sẽ đòi hỏi phải chấm dứt các hành động thù địch để Iran có thể cho phép đội ngũ thanh sát tiến vào các địa điểm trong các điều kiện an toàn và an ninh cần thiết.

Bất kỳ biện pháp đặc biệt nào của Iran để bảo vệ vật liệu và thiết bị hạt nhân của họ đều có thể được thực hiện phù hợp với các nghĩa vụ thanh sát của Iran và IAEA. Điều này là có thể thực hiện.

Thưa bà Chủ tịch,

Dựa trên thông tin mà IAEA có sẵn, hãy để tôi cập nhật về những gì đã xảy ra tại các cơ sở hạt nhân của Iran kể từ lần cuối cùng tôi phát biểu trước Hội đồng này hai ngày trước.

Các hố bom có thể quan sát được tại cơ sở Fordow, địa điểm chính của Iran để làm giàu uranium đến 60%, cho thấy Hoa Kỳ đã sử dụng bom đạn xuyên đất. Điều này phù hợp với các tuyên bố của Hoa Kỳ. Tại thời điểm này, không bên nào – bao gồm cả IAEA – có đủ điều kiện để đánh giá thiệt hại dưới lòng đất tại Fordow.

Tại cơ sở hạt nhân Esfahan, có thêm các toà nhà bị tấn công trong đêm, với việc Mỹ xác nhận họ sử dụng tên lửa hành trình. Các tòa nhà bị ảnh hưởng bao gồm một số liên quan đến quá trình làmgiàu uranium. Cũng tại địa điểm này, các lối vào đường hầm được sử dụng để lưu trữ vật liệu làm giàu dường như đã bị trúng đạn.

Tại cơ sở hạt nhân Natanz, Nhà máy làm giàu nhiên liệu đã bị tấn công một lần nữa, với việc Mỹ xác nhận rằng họ đã sử dụng đạn dược xuyên đất.

Iran đã thông báo với IAEA rằng không có sự gia tăng mức độ phóng xạ bên ngoài tại cả ba địa điểm.

Tình hình tại các địa điểm khác vẫn như tôi đã mô tả với Hội đồng hai ngày trước.

Chúng tôi tiếp tục theo dõi tình hình và khuyến khích cơ quan quản lý Iran duy trì liên lạc liêntục, không gián đoạn với Trung tâm Sự cố và Khẩn cấp của IAEA.

Thưa bà Chủ tịch,

IAEA đã liên tục nhấn mạnh, như đã nêu trong nghị quyết của Đại hội đồng, rằng các cuộc tấn công vũ trang vào các cơ sở hạt nhân không bao giờ được diễn ra và có thể dẫn đến việc phát tánphóng xạ với những hậu quả nghiêm trọng bên trong và ngoài biên giới của Quốc gia đã bị tấn công.

Do đó, tôi một lần nữa kêu gọi kiềm chế tối đa. Sự leo thang quân sự đe dọa tính mạng và trì hoãn một giải pháp ngoại giao để đảm bảo lâu dài rằng Iran không có vũ khí hạt nhân. Nó cũng đe dọa cơ chế không phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu.

Như tôi đã tuyên bố hai ngày trước, tôi sẵn sàng đi ngay lập tức và tham gia với tất cả các bên liên quan để giúp đảm bảo bảo vệ các cơ sở hạt nhân và tiếp tục sử dụng công nghệ hạt nhân một cách hòa bình theo nhiệm vụ của IAEA. Với sự hỗ trợ của các bạn, IAEA có thể triển khai các chuyên gia an ninh, an toàn và thanh sát hạt nhân cho Iran.

Thưa bà Chủ tịch,

Có thể cho rằng không có nỗ lực nào quan trọng và được ủng hộ rộng rãi hơn là đảm bảo rằng chúng ta sử dụng sức mạnh khổng lồ của nguyên tử cho mục đích tốt hơn là hủy diệt.

Chúng ta đừng để cửa sổ ngoại giao đóng lại. Chúng ta đừng để cơ chế không phổ biến vũ khí hạt nhân thất bại.

Bất kể lập trường và quan điểm cá nhân, có một điều chắc chắn, và đây là sự thật đơn giản: chúng ta sẽ không an toàn hơn nếu có nhiều vũ khí hạt nhân hơn ở nhiều quốc gia trên thế giới.

IAEA sẵn sàng làm phần việc của mình để chấm dứt cuộc xung đột quân sự này.

Cao Đăng Lưu (Dịch)